Leven in tijden van donderpreken

Op het afgelopen Christelijk sociaal Congres op 28 en 29 augustus in Doorn sprak hoogleraar politieke filosofie Govert Buijs. Volgens hem leven we in tijden van donderpreken. Zo wordt er door ‘links’ gewezen op een dreigende klimaat-Apocalyps, waarbij het eigenlijk al vijf over twaalf is en tamboeren ‘rechts-populisten’ op de dreigende ondergang van het Avondland. En passant dreigen graaiende managers het laatste greintje plezier van werkend Nederland te doven en ondermijnen datagiganten als Google en Facebook de fundamenten van ons democratisch bestel.

Kenmerk van de moderne donderpreek is dat anderen nog eens goed te waarheid worden gezegd, de vluchtelingen zijn de zondebok, de managers, de macht van het grootbedrijf of de klimaatontkenners (om vervolgens als betrokken milieuactivist nog snel even een reis te boeken om het uitstervend koraalrif te zien). Vanuit de bunkers (en bubbles) van het eigen gelijk bestoken we elkaar met doom en gloom.

Drie remedies 

Buijs had drie remedies tegen zulke perverse donderpreken. De eerste en wellicht meest verrassende luidde: gebruik de wijsheid van de Heidelbergse Catechismus. Daar blijf je bij een donderpreek zelf niet buiten schot. Jij bent immers zelf de zondaar en niet de ander. Maar misschien belangrijker nog: blijf niet in die ellende zwelgen. Want wist u dat van de zo vaak verguisde (en al lang niet meer gelezen) Heidelbergse Catechismus er maar 3 van de 52 zondagen over ellende gaan? Het overgrote deel van de zondagen gaat dus over verlossing en dankbaarheid Neem daar een voorbeeld aan. Laat zien hoe het wel kan, koester de kleine, hoopvolle resultaten, tegen de keer van de tijd in.

De tweede remedie: organiseer gesprekken over maatschappelijke thema’s die de grenzen van het eigen gelijk proberen te overstijgen.

De derde remedie, maak goede, succesvolle sociale praktijken zichtbaar, die de samenleving kunnen inspireren.

Verbindend en hoopvol 

Het lijkt me heilzaam ook als kerk deze adviezen ter harte nemen. Er zijn ellendige verhalen over de ondergang van kerk en het christelijk erfgoed te over. Wat mij betreft zijn passende lijfspreuken voor Bergsingelkerk en BMVier:

1. Zie de ellende eerlijk en onbevooroordeeld onder ogen zien, maar blijf er niet in hangen.

2. Geef in plaats daarvan ruimte aan kleinschalige activiteiten die grensoverschrijdend zijn, aan inspirerende gesprekken die ons verlossen van het eigen gelijk.

3. Laat hoopvolle resultaten zien, maak zichtbaar hoe groepen elkaar ontmoeten en verrijken in diaconaal werk, in initiatieven die vreugde scheppen en tot dankbaarheid aanleiding geven, in bijvoorbeeld maaltijden voor de buurt, in vieringen vol van cultuur en muziek.

In deze adviezen schuilt ontspanning,  ademruimte, voor kerk & maatschappij.