Dertig jaar na de val van de Muur

Een bevrijding, zo voelde het voor de Berlijners die we spraken, bevrijd uit de onderdrukking. Ze werden er nog steeds emotioneel van, zo heftig was het voor hen geweest. Ze hadden ons uitgenodigd om rond 9 november met hen de viering van 30 jaar val van de muur mee te beleven. Acht mensen vanuit deze gemeente (Henk, Corrie, Ineke, Jan, Else, Pim, Wendy en ik) zijn daarop in gegaan en hebben een bezoek gebracht aan de Eliasgemeinde in Berlijn, waar BMVier al 37 jaar een gemeentecontact mee heeft.

Het was een indrukwekkende ervaring. We liepen op de avond van 9 november over de brug waar het precies 30 jaar geleden allemaal gebeurde, en hun verhalen kwamen los.

Eerder die dag voelden we zelf ook de deprimerende sfeer die nog steeds hangt op plekken waar toen veel heftigs gebeurd is. Het gaf ons te denken. Ons eigen leven had zomaar anders kunnen lopen als wij niet hier maar daar waren geboren. En we realiseerden ons, dat bevrijding nog steeds op veel plekken van de wereld nodig is. In Berlijn is de muur dan wel gevallen, maar op andere plaatsen in de wereld staan nog steeds muren, of worden ze gebouwd. Denk bv. aan Palestina of aan de grens tussen Amerika en Mexico, waar Trump een muur wil bouwen. Nog steeds leeft niet iedereen in vrijheid, en is er dictatuur.

In de tijd voor de val van de muur is het contact ontstaan, kwam er verbinding tussen twee kerkelijke gemeentes. Die verbondenheid heeft de mensen daar veel goed gedaan. Het gemeentecontact maakte het voor hen minder zwaar om die tijd door te komen. En het gaf mede de kracht om tot bevrijding te komen. Een Berlijner verwoordde het in een dankbrief na ons bezoek als volgt: “Om het in de benauwdheid uit te houden tot deze bevrijding, daarbij hebben jullie mij en ons ZEER geholpen. Alleen al het gevoel, dat iemand uit “de grote wereld” werkelijk interesse in ons had, heeft ons kracht gegeven”.

De val van de muur is mede door gemeentecontacten ontstaan! Natuurlijk was de tijd er ook politiek gezien rijp voor. Maar het geweldloze protest van vele gelovigen was een belangrijke factor. In die tijd was de kerk zowat de enige plek waar je bij elkaar kon komen en open kon praten met elkaar.

Vanuit de verbinding kwam bevrijding en volgde inspiratie. Nu zijn de mensen daar inspirerend voor óns. Zij hebben een levenservaring die wij niet kennen. Wij leren dankbaarheid van hen, bescheidenheid, en om onze eigen vrijheid niet vanzelfsprekend te vinden. Zij hebben geleerd zich te redden onder moeilijke omstandigheden. Nu zij de vrijheid hebben, willen ze zich inzetten voor anderen die zich in een moeilijke situatie bevinden. Dus zetten ze zich bijvoorbeeld  in voor vluchtelingen. Of ze demonstreren mee tegen nieuwe muren die in de wereld gebouwd worden. In een grote wensenwolk bij de Brandenburger Tor waren de wensen samengekomen van velen. In gedachten voegden wij onze wens er aan toe: geen muren meer tussen mensen, maar laat iedereen elkaar open kunnen ontmoeten!

Ook wij hebben soms bevrijding nodig. Bevrijding van onze beperkte blik, onze angsten, onze bekrompenheid. En soms zitten we zo gevangen in ons zieke en beperkte lichaam dat we daar wel uit bevrijd willen worden. Dan leren we van hen om het hoofd koel te houden. Laat je geest niet ketenen, blijf nadenken. Sta open voor redding, voor nieuwe inzichten, die jou geboden worden. De hartelijke ontvangst en de inspiratie die we van de Berlijners ontvingen, laten we die doorgeven aan anderen.

Op zondagochtend was er een grote bewegende gedenkdienst in de openlucht langs historische locaties. Daarbij was een soort alternatief avondmaal: draai je om en knoop een gesprek aan met de onbekende persoon die je daar ziet staan. En deel je meegenomen voedsel en drinken met elkaar. Vredegroet en delen, kun je hier in terug herkennen. Het werd daar ter plekke in praktijk gebracht. Zo ontstonden mooie ontmoetingen.

Eerst hadden zij steun aan ons. Nu kunnen wij leren van hen. Zij hebben al meer dan wij ontdekt, dat je zelf ook mee kunt werken aan de komst van vrede op aarde, en Gods nieuwe toekomstrijk, bv. via vreedzame protesten waarmee je soms iets groots kunt bereiken.

Bij ons wordt ook veel geprotesteerd: de klimaatcrisis trekt aan de bel, en ook de crisis in de zorg en het onderwijs. Ook in ons persoonlijke leven hebben we elk onze zorgen. Wat fijn om te weten dat er mensen zijn, in Berlijn, maar vast ook dichter bij huis, met wie we die kunnen delen, en die ons daarbij kracht willen geven. God werkt soms via mensen. Zou dit er een voorbeeld van zijn?

In BMVier hebben we op 26 januari tijdens de dienst de liturgische teksten en liederen uit Berlijn gedeeld met de gemeente, en na afloop erop geproost dat we nog veel inspiratie met elkaar kunnen blijven delen!